Ottar Grepstad

25. juni kom en hyggelig melding Ottar Grepstads vei:
H.M. Kongen har utnevnt ham til Ridder 1. klasse av Den Kongelige Norske St. Olavs Orden, «for sin innsats for å fremme nynorsk språk, litteratur og skriftkultur.»
6. juni ble ordenen overrakt under en seremoni ved Ivar Aasen-tunet i Ørsta. Der ved Nynorsk kultursentrum har Grepstad vært direktør i 19 år.
– Du er en hardtarbeidende mann og et raust medmenneske, som ser de rundt deg, sa fylkesmann Lodve Solholm under overrekkelsen.

– Gratulerer med rojal utmerkelse. Hvordan har tilværelsen artet seg etter at du ble utnevnt til kongelig ridder?
– Inderleg takk! Frå den dagen i januar då ferja gynga over fjorden, dels fordi det var litt rufsete, mest fordi eg nettopp hadde fått ei melding som ikkje var til å forstå, har det vore om å gjere å få fram at dette er ein heider som peikar på fleire enn meg sjølv. Då er dette til å bere. Sjølvbiletet har alltid vore prega av uvisse. Det som kan ha berga meg, har vore å vere førebudd, kunne sakene, lese kjeldene, lage nye forteljingar, leggje til ein fotnote. Snarvegane er for korte. Det var å gå den lange vegen gjennom språket, sier Grepstad og legger til:
– Alt eg har gjort, har eg gjort fordi nokon har gitt meg lov til det, eller ikkje har brydd seg, eller fordi eg brydde meg. Alt som måtte vere oppnådd, er utretta i lag med hundrevis, kanskje tusenvis av enkeltmenneske. Og for all del, takk, Ivar Aasen!

– Du har vært direktør ved Nynorsk kultursentrum i 19 år. Det går nå hardnakkede rykter om at du skal slutte i jobben. Stemmer dette? Og i så fall, hvordan skal det gå med Ivar Aasen-tunet, da?
– Eg overrumpla alle i februar ved å melde meg ved utgangen av arbeidslivet frå 1. november. Det gjorde eg fordi eg ville vere sikker på at eg slutta i tide. Tanken på det motsette var utoleleg. No har styret tilsett kulturvitaren Per Magnus Finnanger Sandsmark (28) som etterfølgjar, og den tilsetjinga er eg sjeleglad for.
– Aasen-tunet, Hauge-senteret, Vinje-senteret, dei tre festivalane våre, dei ni nettstadene – alt dette kjem til å bli utvikla vidare. Aberet er at nokon diverre vil oppdage at nei, heller ikkje Grepstad var uunnverleg. Den beste sluttattesten for den som gir seg i ein slik posisjon, er at nokon har lyst til å ta alt vidare og tilføre nye kvalitetar.

– Du har lenge vært en framifrå ridder for det nynorske språk og skriftkultur. I dine mange år i den gode saks tjeneste; hvordan står det til med nynorsken i vår offentlighet – har den fått vanskeligere levekår i disse årene?
– Nynorsk og bokmål er blant dei hundre mest vitale skriftspråka i verda. Det er mykje lettare å vere nynorskbrukar no enn for 50 år sidan. Frå første stund har alltid mange fleire enn nynorskbrukarane røysta for alle store endringar som har vore med og bygd ein nynorsk skriftkultur. Utan bokmålsbrukarar var lite vunne for nynorskbrukarane.
– Dette skal eg seie mykje meir om i avskilstalen min i Aasen-tunet fredag 28. september. Tittelen er «Prinsippet makt», og manuskriptet er ferdig. Slik må det vere når Nynorsk kultursentrum feirar sitt eige 25-årsjubileum med kulturministeren som heidersgjest. Som forfattar og direktør har eg brukt mykje tid på å utvikle eit nytt språk om språk i Noreg. Det politiske miljøet er nok ikkje på høgd med situasjonen, men det er eg ikkje sikker på at NFFO er, heller. Sakprosaens rolle i skriftkulturar generelt og den nynorske spesielt er eit stort emne, og der bør NFFO gå tungt inn utan å gjere det til eit hegemonisk spørsmål om sakprosa eller dikting.

– Du har jo et allsidig forfatterskap bak deg. Blir forfatteren Ottar Grepstad nå mer å se i offentligheten?
– I ulike bokformat har eg no skrive eller redigert 20 000 sider. Av dei har eg publisert 14 000 etter at eg blei direktør i 1999, og berre i år blir det tre store bøker. Det einaste sikre er difor at no skal eg skrive mindre og kortare.
– Først skal likevel eit romsleg stipend frå NFFO brukast til å skrive ei lita bok om den norske røynsla med å løyse kulturelle konfliktar utan vald. Språkstriden har vore ein del av denne erfaringa som er så dyrekjøpt i mange land. Eg håpar eg finn liknande tradisjonar andre stader, for dette skal ikkje bli ei sjølvgod greie, men eit forsøk på å forstå noko viktig i verda.